Je hebt het zelf vast ook gemerkt: voor zowel leden en klanten van AB Werkt, als de organisatie zelf is het een roerige tijd. Algemeen directeur Jack Janssen vertelt er meer over. ‘Door automatisering en digitalisering verdwijnen functies, maar er komen ook nieuwe beroepen bij.’
Hoe was 2023 voor AB Werkt?
‘Financieel draaiden we best een goed jaar. We presteerden beter dan de markt, maar de volumegroei bleef achter op waar we naar streefden in onze strategie. Veel agrarisch ondernemers waren in 2023 onzeker over hun bedrijfscontinuïteit en -opvolging. Die situatie had ook z’n weerslag op het welzijn van agrariërs en hun gezinnen. Oorzaken van de onzekerheid waren onder andere de stikstofcrisis en strengere wet- en regelgeving vanuit de overheid, zoals het 7e Actieprogramma Nitraat en allerlei zaken rondom grondwaterkwaliteit. Tegelijkertijd heeft de sector in 2023 in financieel-economisch opzicht over het algemeen een goed jaar achter de rug, uiteraard met verschillen per bedrijfstak.
Als AB Werkt voelen we ons nauw betrokken bij de sector en het welzijn van onze leden. De genoemde ontwikkelingen hadden daardoor ook een effect op onze organisatie. Daarnaast hadden we als AB Werkt in 2023 te maken met een uitdagende arbeidsmarkt, vanwege het tekort aan personeel, verdere vergrijzing en de toetreding van een nieuwe generatie die op een andere manier naar werk kijkt. De krapte op de arbeidsmarkt hebben we ook in 2023 voor een belangrijk deel kunnen opvangen via de inzet van internationale medewerkers. Het aandeel internationale medewerkers is dan ook verder toegenomen.’
Welke uitdagingen zie jij in de komende periode?
‘Waar AB Werkt in 2023 nog een goed resultaat behaalde, was aanscherping van de bedrijfsvoering in het begin van 2024 nodig om ook dit jaar rendabel te zijn. Ik denk dat het zowel voor AB Werkt als voor onze leden en klanten spannende en uitdagende jaren gaan worden. Na corona, de enorme inflatie en de oorlog in Oekraïne, blijft het onzeker. Denk aan de krappe arbeidsmarkt en toenemende regeldruk vanuit de overheid. Met name de arbeidsintensievere sectoren zullen meer inzetten op robotisering en automatisering, omdat duurbetaalde arbeid steeds moeilijker uit kan. Voor AB Werkt geldt dan ook dat we op zoek moeten naar manieren om de markt efficiënter te bedienen en tegelijkertijd onderscheidend te blijven door meerwaarde te bieden. Zo kijken we nu hoe we in de toekomst online kunnen matchen, zodat het minder werk kost. Op die manier kunnen we ook scherpe tarieven naar de markt blijven rekenen.
In 2023 hebben we onze coöperatiestrategie vastgesteld. Daarin hebben we besloten dat we in de toekomst een agrarische coöperatie blijven, waarbij de leden ook mede-eigenaar zijn van het bedrijf AB Werkt. Maar dat aantal leden zal de komende jaren wel verder dalen, onder andere door de opkoopregelingen, bedrijfsbeëindigingen en gebrek aan opvolging. Dat maakt het voor ons onzeker hoe de productiecapaciteit in Zuid-Nederland zich de komende jaren ontwikkelt. Tot nu toe werd de productiecapaciteit van stoppende bedrijven altijd overgenomen door blijvers en groeiers. In hoeverre dat ook de komende jaren gebeurt, kunnen we niet zo goed inschatten. Als productiecapaciteit te duur wordt en bedrijven zoeken naar oplossingen als robotisering, valt een deel van ons werk weg. Daar zullen we een antwoord op moeten vinden.’
En welke kansen liggen er in het verschiet?
‘De overheid zet in op meer vaste banen en minder flexwerk. Maar medewerkers willen naast bestaanszekerheid óók regie voeren over de eigen (vrije) tijd. Hier zullen de sector en werkgevers op moeten inspelen en daarin zien we ook een rol voor AB Werkt. Door automatisering en digitalisering verdwijnen functies, maar er komen ook nieuwe beroepen bij. Ergens zal een mismatch ontstaan, waar wij een oplossing kunnen bieden voor zogenoemde verdwijnberoepen. Daar willen we in onze nieuwe strategie voor 2025-2028 antwoorden op vinden. Zowel voor onze leden, maar ook voor klanten buiten de agrarische sector, zodat we minder afhankelijk zijn van bijvoorbeeld piekmomenten. Hoe de arbeidsmarkt er de komende jaren precies gaat uitzien, vind ik lastig te zeggen. Je ziet dat veel mensen vanwege hun leeftijd de sector verlaten en dat er weinig voor terugkomen. Dan is ondersteuning nodig van robots en automatisering om alles rond te krijgen. Mensenhanden blijven overigens dan altijd nog nodig. In de tuin- en akkerbouw zijn minder gewasbeschermingsmiddelen toegestaan.
Wellicht dat er dan meer door robots geschoffeld gaat worden. Maar dan moeten mensen nog steeds wel storingen oplossen of robots verplaatsen. Wij kunnen een rol spelen in die transitie, door in te spelen op de behoefte van medewerkers en ze te begeleiden van verdwijnende banen naar nieuw werk.’
Je bent ruim 25 jaar directeur van AB Werkt. Hoe kijk je naar de uitdagingen voor de toekomst?
‘Die lange ervaring is natuurlijk waardevol, maar ook niet altijd bruikbaar als je te maken krijgt met totaal nieuwe uitdagingen. Maar dat is ook goed en leuk – het houdt me scherp! Mijn werk is nooit saai en altijd uitdagend. AB Werkt heeft een omzet van 100 miljoen, de dynamiek en verantwoordelijkheden zijn groot. Dan moet je continu alert en competitief zijn. En dat ben ik ook. Het gaat om het voortbestaan van de agrarische leden waarvoor we actief zijn en de bestaanszekerheid van onze medewerkers. En daar zet ik me graag samen met de overige directieleden, RvC en alle collega’s elke dag weer vol energie voor in. We zijn een heel stabiel bedrijf, met erg goede medewerkers. We bedienen een markt die weliswaar verandert, maar ook behoefte blijft houden op het gebied van arbeid.’